برکه تثبیت فاضلاب چیست؟ فاضلاب‌ها دارای انواع مختلفی از آلاینده‌ها و مواد مضر هستند و باید به درستی تصفیه شوند. شیوه‌های مختلف تصفیه بر اساس میزان و نوع آلاینده‌های موجود در فاضلاب به کار برده می‌شود. برکه‌های تثبیت فاضلاب نیز گودال‌های خاکی متناوبی هستند که بدون نیاز به تجهیزات، کار تصفیه بیولوژیک فاضلاب را انجام می‌دهند. در این مقاله از گروه صنعت آب زارعان به معرفی این برکه‌ها و کاربری آن‌ها می‌پردازیم. شما نیز در صورت نیاز به تجهیزات تصفیه فاضلاب انسانی، صنعتی و بیمارستانی می‌توانید با کارشناسان این گروه مشورت نمایید.
تماس با ما: 09100910940
برکه تثبیت فاضلاب (WSP) چیست؟
آلاینده‌های موجود در فاضلاب دارای تنوع بالایی هستند و شامل:
- فلزات سنگین
- مواد آلی
- ذرات کلوئیدی
- ذرات معلق
می‌باشند. با توجه به آلاینده غالب در فاضلاب باید از شیوه مناسب برای تصفیه پساب استفاده نمود. نوع و میزان آلاینده‌های موجود در فاضلاب نیز با آزمایشات کیفی روی آن به راحتی قابل تشخیص است. اما در بین روش‌های مختلف تصفیه فاضلاب، روش بیولوژیک از بهترین انواع آن به شمار می‌رود. زیرا در این روش از مواد شیمایی در حجم بالا استفاده نمی‌شود. برکه‌های تثبیت یا WSP در واقع چند گودال خاکی متوالی هستند که به تصفیه بیولوژیک فاضلاب کمک می‌کنند. این گودال‌ها به مقاوم‌سازی دیواره‌ها نیازی ندارند و روند تجزیه مواد آلی در آن‌ها طبیعی انجام می‌گیرد. پروسه تصفیه بیولوژیک پساب در این گودال‌ها توسط نور خورشید، هوا و جلبک‌های برکه صورت می‌گیرد. همچنین لازم به ذکر است که این برکه‌ها دارای بوی بسیار نامطبوعی هستند و بهتر است دور از محیط‌های مسکونی احداث شوند.
انواع برکه تثبیت
از آنجایی که آلاینده‌های موجود در پساب‌ها با هم متفاوتند، روش تصفیه آن‌ها نیز فرق می‌کند. برکه‌های تثبیت نیز بر اساس نوع مواد آلاینده به سه نوع مختلف تقسیم می‌شوند. در ادامه این بخش هر سه نوع WSP را شرح خواهیم داد.
برکه تثبیت بی‌هوازی فاضلاب
نوع بی‌هوازی از این برکه‌ها در حدود 2 الی 5 متر عمق داشته و در حکم پیش تصفیه عمل می‌کنند. اغلب برای ته‌نشینی ذرات معلق در فاضلاب از این نوع برکه تثبیت استفاده می‌کنند. ذرات معلق فاضلاب بعد از چند روز در این برکه‌ها ته‌نشین شده و در لایه پایینی آن انباشته می‌شوند. این ته‌نشینی اغلب بین 2 تا 5 روز زمان نیاز دارد تا کامل شود. در این بازه زمانی میکروارگانیسم‌های هوازی برخی از آلاینده‌های فاضلاب را تجزیه می‌کنند. بعد از طی شدن این پروسه وضعیت آلاینده‌های پساب تا حد زیادی تثبیت شده است. اما توجه داشته باشید که در نوع بی‌هوازی از برکه تثبیت فاضلاب، مواد آلی امکان تجزیه و پاکسازی پیدا نمی‌کنند. چرا که شرایط مناسبی برای رشد و تکثیر آن‌ها در این برکه‌های تثبیت وجود ندارد.
برکه تثبیت اختیاری فاضلاب
در مرحله دوم از تصفیه فاضلاب به کمک روش WSP باید به سراغ برکه‌های اختیاری رفت. در این مرحله تجزیه آلاینده‌های موجود در پساب با استفاده از باکتری‌های هوازی و بی‌هوازی صورت می‌گیرد. به همین خاطر روند تصفیه در این برکه‌ها بیشتر طول می‌کشد. طی شدن پروسه تجزیه آلاینده‌ها در برکه اختیاری می‌تواند در حدود 7 الی 30 روز طول بکشد. در این برکه لایه‌ها به سه بخش:
- لایه هوازی
- لایه میانی
- لایه بی‌هوازی
تقسیم می‌شوند. تابش نور خورشید در سطح برکه به افزایش اکسیژن و تکثیر جلبک‌ها کمک می‌کند. این شرایط نیز موقعیت مناسبی برای تکثیر حداکثری باکتری‌های هوازی به وجود می‌آورد. مواد آلی در این لایه که بالاترین لایه از برکه تثبیت فاضلاب است تجزیه می‌شوند. سپس مواد تجزیه شده به لایه‌های پایین‌تر برکه منتقل می‌شوند. سایر آلاینده‌های پساب نیز به کمک لجن و باکتری‌های بی‌هوازی ته برکه تجزیه خواهند شد.
برکه تثبیت هوازی فاضلاب
آخرین مرحله از پروسه تصفیه فاضلاب به کمک برکه‌های تثبیت یا WSP برکه هوازی می‌باشد. بخشی از آلاینده‌ها که در دو مرحله قبلی حذف نشده‌اند در این مرحله تصفیه خواهند شد. این برکه‌ها خود دارای دو مدل کم بار و پر بار هستند. در برکه‌های کم بار تابش نور خورشید در لایه‌هایی بالایی به رشد جلبک کمک می‌کند. اما برکه‌های پربار عمق کمتری دارند و نور خورشید تا لایه‌های زیرین نفوذ می‌کند. راندمان برکه‌ها بستگی زیادی به فاکتورهایی از قبیل:
- PH گرما
- عمق برکه
- نوع فاضلاب ورودی
- میزان مواد سمی موجود در فاضلاب
- سرعت وزش باد
دارد. استفاده از برکه‌های تثبیت برای تصفیه انواع فاضلاب مزیت‌های زیادی نیز به همراه دارد که در ادامه به شرح آن‌ها خواهیم پرداخت.
مزایای برکه تثبیت چیست؟
انتخاب روش مناسب تصفیه فاضلاب بستگی زیادی به مزایای آن دارد. به همین دلیل لازم است با مزایای هر شیوه تصفیه پساب آشنا بود. استفاده از برکه‌های تثبیت نیز امتیازات و مزیت‌های زیادی به همراه دارد همچون:
- عدم نیاز به نصب تجهیزات و در نتیجه راه‌اندازی آسان برکه
- ارزان بودن به دلیل طبیعی بودن تمام مراحل تصفیه فاضلاب در برکه‌های تثبیت
- راندمان بالا و عملکرد مطلوب در حذف آلاینده‌های آلی از پساب
- بهبود شاخص کیفی فاضلاب بعد از طی شدن مراحل تصفیه در برکه‌ها
- استانداردهای کیفی بالا در پساب خروجی از برکه تثبیت
- تطابق کیفیت پساب با استانداردهای جهانی و سازمان محیط زیست
این مزیت‌ها موجب شده است تا در صورت وجود شرایط راه‌اندازی، برکه‌های تثبیت یکی از بهترین شیوه‌های تصفیه به حساب آیند.
معایب برکه‌های تثبیت
در این بخش به برخی از عیوب این شیوه تصفیه فاضلاب می‌پردازیم. اولین عیب این روش ایجاد بوی بد و زننده به دلیل ثابت بودن فاضلاب است. بوی بد و زننده حاصل از فاضلاب دلیل اصلی راه‌اندازی برکه‌ها در مکان‌های دور از مناطق مسکونی است. در اطراف برکه‌ها حشرات و به ویژه پشه جمع و تکثیر می‌شوند. تجمع حشرات نیز به نوبه خود مشکلات زیادی را در محیط اطراف برکه تثبیت فاضلاب ایجاد می‌کند. همچنین به دلیل اینکه باید گودال‌های متوالی حفر شود به فضا و زمین زیادی نیاز است. نیاز به فضای زیاد از مشکلات اصلی استفاده از این شیوه تصفیه پساب به حساب می‌آید. نفوذ کردن آلاینده‌ها از طریق خاک به سفره‌های آب زیرزمینی نیز از دیگر مشکلات پیش رو در این روش محسوب می‌شود.
کاربرد برکه‌های تثبیت در تصفیه فاضلاب
این برکه‌ها در پاکسازی مواد آلی به عنوان یک آلاینده خطرناک در پساب بسیار موفق هستند. از این رو در تصفیه پساب ناشی از صنایع گوناگون مورد استفاده قرار می‌گیرند. علاوه بر تصفیه فاضلاب صنعتی در تصفیه فاضلاب‌های کشاورزی هم از این روش می‌توان بهره برد. زیرا دسترسی به زمین‌های بزرگ برای کندن گودال جهت راه‌اندازی برکه وجود دارد. این روش تصفیه شباهت زیادی به سایر شیوه‌های بیولوژیک تصفیه فاضلاب از جمله نهر اکسیداسیون دارد. به همین خاطر برخی از افراد این دو روش تصفیه پساب را با هم اشتباه می‌گیرند. در ادامه درباره تفاوت‌های این دو روش بیولوژیک در تصفیه فاضلاب مطالبی را ارائه کرده‌ایم.
تفاوت برکه تثبیت و نهر اکسیداسیون
اولین و بزرگ‌ترین شباهت این دو شیوه به هم تصفیه بیولوژیک فاضلاب در هر دوی آن‌ها است. با این حال این دو راه‌کار تصفیه پساب با هم تفاوت‌های مهمی نیز دارند از جمله:
- در نهر اکسیداسیون پروسه هوادهی به کمک تجهیزات مختلفی انجام می‌گیرد. در حالی که در برکه‌های تثبیت این کار به صورت کاملا طبیعی و بدون تجهیزات انجام می‌شود.
- در نهر اکسیداسیون همه فرآیند تصفیه تنها در یک گودال صورت می‌گیرد. اما در برکه تثبیت باید گودال‌های متوالی و متعددی را حفر کرد. در نتیجه نهر اکسیداسیون نیاز به فضای کمتری برای تصفیه پساب دارد.
- از آنجایی که در نهر اکسیداسیون هوادهی صورت می‌گیرد بوی بد کمتری ایجاد می‌شود. در حالیکه در برکه تثبیت بوی بد و زننده یک معضل مهم و بزرگ است. همین امر موجب شده تا نهر اکسیداسیون را بتوان در مکان‌هایی نزدیک به مناطق مسکونی راه‌اندازی نمود. اما برکه تثبیت فاضلاب باید در محلی دور و با فاصله زیاد از مناطق مسکونی راه‌اندازی گردد.
کلام پایانی
راه‌اندازی برکه تثبیت فاضلاب و تصفیه پساب با آن مزیت‌های زیادی دارد. این روش بیولوژیک در تصفیه فاضلاب دارای راندمان بسیار بالایی می‌باشد. عدم نیاز به تجهیزات و ارزان بودن نیز از دیگر مزیت‌های این شیوه به شمار می‌رود. همچنین در تصفیه پساب ناشی از مناطق مسکونی و صنایع می‌توان از این شیوه بیولوژیک استفاده کرد. مشاورین ما در گروه صنعت آب زارعان پاسخگوی سوالات شما در خصوص این روش تصفیه پساب هستند.
